Wat je NIET moet doen

Wat je NIET moet doen als je gezonde hoeven wilt, door Maaike Boshuis 12.12.2020
Ik was onlangs geïnspireerd om het te hebben over alle factoren waar je aan moet denken voor gezonde hoeven, maar wat mij ineens logischer leek is om het te hebben over wat je niet moet doen! Hierbij een samengevat lijstje.

Teveel op stal
Paarden zijn kudde dieren en buiten dieren die graag constant in beweging zijn en op zoek naar eten, dus voor optimale gezondheid zouden ze niet op stal moeten staan. Beweging zorgt voor doorbloeding en stimulatie, en genoeg stimulatie zorgt voor groei. Dit kan een betere of snellere groei van de hoefwand betekenen, of bijvoorbeeld het groter en sterker groeien van de straal en het straalkussen (mits het paard niet op de toon landt, zie onder). Maar extra beweging en uitdaging is ook goed voor de mentale gezondheid. Vooral bij stalpaarden verlaagd het eventuele stress hormonen die ze van op stal staan krijgen. Gevoelens zoals stress hebben impact op de darmgezondheid, net zoals bij mensen. Zodra de darmgezondheid wordt aangetast, wordt de opname van voeding ook verslechterd en daardoor ook de groei van gezonde en sterke hoeven. Ze zullen ook gevoeliger zijn voor rotstraal.
Oplossing: meer uren weidegang geven, of verhuis naar een paddock paradise of 24/7 buiten stal, en meer rijden/wandelen/leuke dingen doen.

Teveel urine en mest
Dit punt komt meestal voor bij een paard op stal, maar het kan ook zijn dat het bij een buitenpaard gebeurd: teveel mest en urine in de buurt waardoor de hoeven er hoe dan ook in gaan staan. Dit is in mijn ervaring dé hoofdoorzaak van rotstraal, en ook heel lastig te behandelen als de hoeven elke dag weer te veel in de plas en poep komen. Als het zich dan ook nog ophoopt in de straalgroeves, dan vraag je er echt om. Oplossing: vaker poep scheppen, ook de natte plekken weghalen, en liefst geen stro maar iets van zaagsel of vlas of houtkorrels gebruiken.

Hieronder drie verschillende paarden die 's nachts op stal op stro staan. Zoals je ziet hebben ze alledrie flinke rotstraal, vooral in de middelste straalgroeve. Links is recent barefoot gegaan, midden en rechts zijn al jaren ijzerloos. Foto's zijn gemaakt door mijzelf.

      

Teveel in de modder of nattigheid
Er zou een goede balans moeten zijn tussen nat & droog in de leefomgeving van het paard. In de winter zie ik toch best vaak nog hele natte of modderige leefomgevingen voor paarden, met te weinig droge plekken. Hoeven kunnen hier zachter en gevoeliger door worden, vooral de witte lijn wordt weker van een constant natte omgeving. Er kan dan gemakkelijker een steentje in de witte lijn blijven steken, die dan weer een opening creeërt voor bacteriën. Het behandelen van rotstraal wordt ook vermoeilijkt door een te natte omgeving.
Oplossing: drainage aanleggen, of betonplaten regelen, of kies voor Mud Control tegels. Je kan ook gratis tuintegels van Marktplaats halen en neerleggen, of zand, kiezels of puin storten. En op deze plekken dan hooi aanbieden zodat ze ook regelmatig een langere tijd op het droge staan.
Bijkomend voordeel: van verschillende soorten ondergronden worden hoeven nóg sterker.

Linkerfoto: de hoef is schoongeveegd door mij omdat ik met de bekapping ging beginnen, maar het zag er net zo uit als het been! Gelukkig zijn er op deze stalling ook drogere plekken te vinden en er komen binnenkort nog meer bij, want de hoeveelheid modder is enorm!
Rechterfoto: Mijn eigen paard en shetlander in een natte klei weide. Wat je echter niet ziet zijn de 3 open stallen achter mij, met stalmatten en zaagsel of beton. Er hangen ook hooinetten in de open stallen. Dus genoeg opties om weer op te drogen als ze een wandelingetje door de modder hebben gemaakt.

   

Teveel suiker en zetmeel
Paardendarmen zijn niet echt gemaakt voor suiker en zetmeel. Vooral het achterste gedeelte van de darmen, dat vezels verteert. Komt er iets anders in terecht, zoals oplosbare koolhydraten (suiker en zetmeel), dan verstoort dat de leefomgeving van de microben in de darm en sterven ze af. Hierdoor wordt voeding slechter opgenomen, en de groei van gezonde hoeven verslechterd daardoor ook. Het immuunsysteem raakt ook aangetast, wat paarden weer gevoeliger maakt voor ziektes, onder andere rotstraal.
Oplossing: test je ruwvoer en zoek naar de analyse en de ingrediënten van je krachtvoer. Suiker en zetmeel zou samen onder de 10% moeten zijn, zéker onder de 15%. Houd ook rekening met de aanbevolen hoeveelheid die je moet voeren (volgens de fabrikant).
Als een ruwvoer test niet mogelijk is, probeer dan voor armer of sober hooi te kiezen. En is er geen duidelijke analyse te vinden van je krachtvoer, dan is dat een teken dat het verdacht is. Een goed en gezond voermerk zal alles willen vermelden. Vermijd daarnaast ook producten met melasse, suiker, soya, graan, tarwe en gerst, en voer ook niet te veel fruit, groente en zeker geen brood. Teveel gras, vooral in de zomer, is vaak ook te rijk aan suikers. Onderaan dit artikel vind je een lijst met voeropties.

Te lang wachten met bekappen
Na het bekappen zien de hoeven er altijd weer fijn uit. Waarom zou je dan wachten tot ze problemen vertonen en niet meer ideaal gevormd zijn, voordat ze weer terug in balans worden gebracht? Op deze manier is de hoefsmid of bekapper iedere keer opnieuw dezelfde problemen aan het fixen, iedere bekapping is een 'rehab' bekapping. En loopt je paard dus iedere keer een poosje op niet 100% lekker aanvoelende voeten, met waarschijnlijk her en der scheurtjes, brokkels en drukpunten. Stel dat je de hoefverzorger eerder belt, bijvoorbeeld als ze er nog steeds goed uit zien maar alleen ietsje gegroeid, dan zorg je ervoor dat je paard áltijd op goede voeten loopt! Hoe fijn is dat! Dr. Renate Weller heeft een studie gedaan waaruit blijkt dat er 50KG extra op de pezen en banden komt te staan bij elke cm dat de toon van de hoef te lang groeit. Goed om te onthouden!

Linker collage: De bovenste foto's laten zien hoe de hoef eruit ziet 12 weken na een bekapping. De onderste foto's zijn dezelfde hoef maar 6 weken na de bekapping. Er is duidelijk een hoef aanwezig met minder drukpunten en een betere balans, en dat houden we graag zo!

Rechter collage: De bovenste foto's zijn van hoeven 10 weken na de bekapping, de onderste foto's van 6 weken na de bekapping. De hoeven op de onderste foto's zijn duidelijk in betere balans, alhoewel nog niet geweldig, maar we willen erger graag voorkomen!

        

Teenlandingen accepteren
Hoe de hoeven van jouw paard landen kan je zien door het maken van een slow motion filmpje.
Een gezonde hoef landt eerst op het achterste gedeelte van de hoef. Een hiellanding dus. Dit is waar onder andere de straal en het straalkussen zich bevinden, twee hielen, de steunsels, de kraakbeenderen. Deze zijn allemaal bedoeld als dempening om het paard en zijn landing veilig op te vangen. Bij een teenlanding gebeurt dit niet. Aan de voorkant van de hoef zit geen dempening om veilig de krachten van de landing op te vangen. Bij teenlandingen wordt de teen vaak ook te snel gesleten, het kan leiden tot hoefwand seperatie in de teen, kneuzingen, gewrichts problemen, teveel belasting in de pezen en banden, grotere kans op hoefkatrol, en ga maar door.
Een ander nadeel aan teenlandingen is dat de achterkant van de hoef niet meer goed gebruikt wordt en er langzaam atrofie van de straal en het straalkussen gaat plaatsvinden. Hielpijn kan ontstaan of verergert worden, en hierdoor gaat het paard alleen maar meer op de toon landen.
Iets wat ik dus een absoluut a no-go vindt, is het paard blijven werken terwijl het toonlandingen heeft! 
Oplossing: de oorzaak vinden! Dit kan van alles zijn waardoor het paard niet op zijn hielen wilt landen: zoals te hoge hielen, te lage hielen, te dikke straal of een zieke straal, uitstekende steunsels of andere drukpunten. Etcetera. Ga in gesprek met jouw hoefverzorger.
Daarna: vrije beweging geven zodat het paard zelf kan kiezen hoe vaak en hoe snel hij beweegt (het liefst dus 24/7 buiten). Niet meer aan het werk zetten, anders krijg je nog meer schade! Hoogstwaarschijnlijk moeten er hoefschoenen komen, eventueel met pads, om hielpijn te verlichten en het paard te motiveren weer op zijn hielen te gaan landen. Check ook de straal en behandel rotstraal aggressief. En als je twijfelt aan de bekapping, ga dan op zoek naar een second opinion.

Andere factoren
Bovenstaande factoren zijn erg belangrijk om in gedachten te houden wat betreft hoefgezondheid, maar het zijn ze niet allemaal!
Slechte hoeven ontstaan ook door slechte tandzorg, een pijnlijk lichaam waardoor het paard gaat compenseren, ziektes, stress door het gebrek aan paardenvriendjes, en stress door paardonvriendelijke omgang en training. Te hoog ijzergehalte in het paardenvoer of water zorgt ook voor een slechte (hoef)gezondheid, net als een gebrek aan zout (sodium chloride), een gebrek aan omega 3 & 6 vetzuren, te weinig zink en koper, teveel luzerne/alfafa, en altijd op één en dezelfde ondergrond lopen. Het te weinig uitkrabben van de hoeven en geen goede bekappingen zorgen uiteraard ook voor een slechte hoefgezondheid.